Nagazi / ნაგაზი
Gürcistan’da görev köpeklerine verilen genel addır. Nagazi görev köpeği anlamına gelir, Gürcistan’da yaygın olan nagazi yani Kartuli nagazi (diğer adı Kafkas çoban köpeği); çoban köpeği ve bekçi köpeği olarak kullanılır. Geçmiş yüzyıllarda bu köpekler savaşlarda da kullanılırdı.
Belirtildiği üzere nagazi görev köpeklerinin genel adı olduğu için, örneğin Alman çoban köpeğine (Alman kurdu) de “Germanuli nagazi” denmektedir.
Kartuli nagazinin anayurdu olarak, yabancı kaynaklarda Kafkasya ya da Sovyetler Birliği kabul ediliyor, Gürcü kaynaklarında ise “Kartuli (Kavkasiuri) nagazi/Kafkas çoban köpeği” anayurdunun doğrudan Gürcistan’ın Kazgebi bölgesi olduğu belirtilir.
Bu köpeklerin kökeniyle alakalı çeşitli görüşler vardır. Bunlardan birine göre; bağımsız bir türdür ve anayurdu Gürcistan’dır. İkincisi; 2000 yıl önce Tibet’ten Kafkasya’ya geldiğini belirtir (Bu görüş Rus versiyonudur).
Kartuli nagazi denen ve Rusların yabancı kaynaklara Kafkas çoban köpeği olarak tanıttığı bu köpekleri ilk kez Alman zoolog Müller Gürcistan’ın dağlık kesiminde 19. Yüzyılda kayıt altına almıştır.
Sürüleri ve sahiplerini koruyan güvenilir yardımcılar olan nagaziler fiziksel üstünlükleri ve dayanıklılıkları ile öne çıkan köpeklerdir. Günde 30 km gezen, kurtları boğan, başka köpekleri uzaklaştıran, diğer zamanlarda kendi aralarında güreşen nagaziler, bu nedenle kondüsyon ve güçleri hep üst düzeyde canlılardır.
Günümüzde halen Kazakistan, Ermenistan, Rusya gibi ülkelere götürülmekte, dövüştürülmekte ve başka amaçlarla kullanılmaktadır. O ülkelerin belirli çevreleri; köpekleri Gürcistan’dan getirdikleri halde, bu köpeklerin kendilerine ait olduğunu iddia etmektedirler.
Kazbegi Bölgesi’nden Rusya içindeki Kuzey Kafkasya’da Osetya’ya da bu köpeklerin götürülüp orada çoğaltılmasına yönelik çabalarının engellenip köpeklerin ellerinden alındığı Zviad Kartlosişvili tarafından ifade edilmiştir (2015).
Sovyetler Birliği tüm Gürcü ulusal değerlerini yok etmeye çalışırken, Gürcü nagazi köpekleri de bundan nasibini aldı.
O yıllarda Ruslar Rus çoban köpeklerini iyileştirmek için rotweiller de dâhil çeşitli köpek türlerini ülkeye götürüp melezleştirdiler fakat iyi sonuç alamadılar. Daha sonra ise binlerce nagazi cinsi köpeği Gürcistan’dan Rusya’ya götürdüler. Nagaziler nesli tükenme tehlikesi yaşadı. Aborjin Gürcü nagazileri Rusya’ya götürüp sahiplendiler ve kendilerine ait yeni türler ortaya çıkarmaya gayret ettiler. Bu dönemde Ruslar tarafından Rus kökenli “Kafkas çoban köpeği” terimi yayıldı.
kabule göre bu köpeklerin köklerinin olduğu yer, anayurdu Gürcistan’dır. Yaklaşık 15 yıl önce Gürcistan’da “Kartuli Nagazis Gadarçenis da Ağordzinebis Pederatsia” yani “Gürcü Nagazi Köpeğini Kurtarma ve Canlandırma Federasyonu” kurulmuş olup bu köpeklerin korunup çoğaltılması için çalışmaktadır.
Bu ve benzeri çalışmalar sayesinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan nagazilerin geleceği kurtarılmış görünmektedir.
Kartuli nagazinin iki türü vardır: Uzun tüylü (Bunu sıklıkla Kavkasiuri nagazi/Kafkas çoban köpeği olarak da adlandırıyorlar) ve kısa tüylü (Kazbeguri nagazi olarak da bilinir).