Rustavi / რუსთავი
Doğu Gürcistan’da kent. Kvemo Kartli (Aşağı Kartli) bölgesinde yer alır. Başkent Tiflis’in 25 km güneydoğusundadır. Nüfusu 125 bindir. Mtkvati (Kura) Nehri kenti ikiye ayırır, sağ yakada eski Rustavi, sol yakada yeni Rustavi vardır.
Rustavi kenti Gürcistan’ın Tiflis’ten sonra ana sanayi kentidir. Tüm Kafkasya ve Orta Asya devletlerine hitap eden ve bahsedilen coğrafyanın en büyük ve modern oto pazarı da Rustavi kentindedir. Rustavi’nin güneydoğusunda Gardabani, güneybatısında Marneuli vardır.
Rustavi’de Bronz Çağı’ndan beri insan yaşamı vardı. Burası Gürcistan’ın en eski kentlerinden biridir, antik çağlarda ticari fonksiyona kavuştuğu ve MÖ 4. Yüzyılda Rustavi’nin artık bir kent olduğu ifade edilmektedir.
Miladi 4. Yüzyıl sonunda Kartli (İberia) Krallığı tahtına çıkan Trdati’nin, Mtkvari’den (Kura) kentin tarım alanlarını sulamak için sulama kanalı açtığı kaynaklarda belirtilmektedir. Su kanalı Gürcüce “ru-რუ” olup Rustavi kentinin adı buradan gelir. “რუ-ru” kanal, “თავი-tavi” baş anlamına gelir ve bu iki kelimenin birleşimi olan “რუსთავი-rustavi” kelime olarak “kanal başı” anlamı taşır. Rustavi kenti bugünkü adını 4. Yüzyılda açılan su kanalından almaktadır.
Rustavi kenti 12.-13. Yüzyılda çağının gelişmiş, seramik, cam, metal, ağaç ve başka üretimlerin ilerlediği üst düzey bir kenti olmuştu, doğu ticaret yolu üzerindeydi ve kaliteli üretimiyle öne çıkmıştı. 1265 yılında Moğolların saldırısı ve istilası sonucunda Rustavi kenti yıkıldı ve geriye sadece Rustavi kalesi kalıntıları kaldı.
Rustavi, 20. Yüzyıla kadar eski bir kent kalıntısı olarak geldi. 1944 yılında Rustavi Demir Çelik Fabrikası kurulmaya başladı ve bu tarihten sonra sanayi kenti olarak yeniden kuruldu.