Birol Üstündağ: Türkiye’nin Güneydoğusu’nda bulunan Cizre ‘den Hakkari ‘nin sınır boyuna kadar Nasturiler yaşıyordu.Cizre ‘den batıya doğru Mardin’i de içeren Turabdin bölgesinde ise Süryani ve Keldaniler yaşıyordu. Kürt nüfusu ise hepsinde vardı.(Bu nüfusa Yezidi Kürt nüfusu da dahil.)
Bir yoruma göre Nasturiler, Kenan (Bugünkü İsrail) ülkesinden gelen kayıp Yahudi kavmin Kürtleşmiş haliydi. Süryani ve Keldaniler ise ilk Hristiyan halktı.
Yukarıdaki kilisenin terasında otururken bunları düşündüm. Savur ‘a bağlı Dereiçi köyü neredeyse boşaltılmış bir köy. Burası Süryanilerin yaşadığı bir köy. 1990’larda çatışmalar yüzünden köylüler yurt dışına gitmişler. Köylülerin arasından öldürülenler olmuş. Zaten bu bölgenin tarihinde her zaman Kürt hareketleriyle devlet arasındaki ilişki bozulmasında Hristiyan nüfus zarar görmüş, taraf olmak istememeleri başlarını derde sokmuş. Tur rehberi kilise mezarlığında bir mezar başında bu konuyla ilgili örnek anlatımda bulundu.
Tarih hep böyle, Cizre Botan Beyi Bedirhan ‘da Osmanlıyla anlaşma sonucu Hakkari bölgesinde yaşayan Nasturilere aynı niyetle saldırıyor. Hristiyan nüfusun başına gelmedik kalmıyor. Neyse, Dereiçi köyünde yürüdük. O güzelim taş evlerin pencereleri, camları bile satılmıştı. Köyde hala çalışan bir Süryani kilisesi var. Üç kilise gördüm ben,Protestan, Katolik ve Süryani kiliseleri, demek hayli nüfusu varmış buranın.
Aslında bu coğrafya uygarlığın beşiği. Ve Türkiye’nin kıymet vererek koruması gereken bir yer.Bir gezmeyle anlaşılacak bir yer değil, hissetmek gerek.
Umarım yine görürüm ve oraları hissederim.