გალაკტიონში არაა დემონი,
იგი უბრალოდ არისს ბრძენი….:
(ალბათ მაპატიებს ტერენტის სული-ჰ.ჩ.)
KAPLAN MANZUMESİ – პოემა ვეფხვისა
Güneş çarpması sersemliğinde seziyorlar burada kaplanların gezmelerini,
Ateşler içindeyken hasredilen bir söz haykırıyorsun sanki çığlık çığlığa:
Gökyüzünün de, yeryüzünün de, ilahisini ve insanisini
Serpiştirilmiş görüyorum “Kaplanpostlu” manzumesi mısralarında.
Can yüklüymüşçesine birbirine karışıyor bitkiler,
Kaplan müşfik davranıyor ve gaddar da aynı zamanda.
Bazen de yıkıcıların kurultayı var:
İnfilak etti ateş, bütün dünya yanıp kavrulmada –
Ayazı ve vurdumduymazlığı kim dilemiştir
Gökyüzünden indirmeyi bu dünyaya ?
Bakın, taşlar da eğilip sarkmışlar sakince dinlemek için olan biteni;
Sakin bir sam yeli – mest eden, sakin bir hareler alemi;
Burada her şey Sanskrit kadar eski,
Fakat şark kadar yenidir de sürekli.
Dermanı da yoktur böylesi bir özlemin
Şarkılar da hissetmez artık sonun geldiğini.
Ruhu körelir çöl elinden gelenlerin,
Anladıkça gökyüzünü, bigane yürekliyi.
Bir daha çeker gider yüzyılların bulanık çeşitliliği
Dalgalandırır günlerini Maya, anası dünyanın,
Zürriyetten de ayrılır gider kendi zürriyeti,
Tıpkı yaprakları devasa, en eski ağaçların.
Düzlüklerde çözdü rüzgar demetleri
Ve eşiğine serpiştirdi dünyanın:
Tutuşturup harlayalım ateşini
Olsun diye alevi en büyük ve en yaygın !
Veya güney-batıya göçer Zendler yeniden,
Ya da tekrar güney-doğuya – çengi Hindu’ların,
Orada, gözler önüne serildiği yerde Hint’in vadisinin,
Pencap vadisinden gürleyerek çağladığı yerde Ganj’ın,
Bunaltıcı bir duman serilir her yana
Ve dönüşüverir güneşin vuallerine,
Sonra da infilak eder, kendi şilyakına
Nefes alma imkanı vermek üzere.
Himalaya zirvelerinin gökyüzünden gelen yolları,
Hafif bir matem elbisesiyle durduramaz seli, birden sökün eden,
Altmış bin savaşçının yorgun kemiklerini
Kendi dalgalarıyla yıkamak için dipsiz yarlara düşen.
Yükselir de dokunur gökyüzünde
Gökçelerde bulunan gemilere.
Sanki tatmış gibi o ateşi de
Boyadı işte alev kızılı rengine.
Tropikal sıcaklık. Lacedaemon’un* aşkı.
Dost dostunu korumuş bir kez daha.
Elada’ların şarıldıyor bilgelik deccalinin kanatları,
Eski Mısır’ın muktedir dehası gürlüyor burada.
Seslerin ayazmasının ağır ağır püskürmesi…
Kimin kalbine ok saplanmadı ki ?
İmha da vardı itlaf da çok sayıda,
Şiirlerin ölümü ise hiçbir zaman, asla.
Savaşlarda aslan- atlayarak gelen pelinotları üstünden,
Ve taylar esiyorlar rüzgarda estiği gibi keskin okların,
Fakat hain hislerine ağlıyor bazen
Hüzünlü günü İsis ile Osiris’in.
İşte, Arabistan çölü. Altına alırdı kanatlarının
Meçhul zamanlardan beri kadim kavimler vahaları,
Kuvvetli, dayanıklı ve mağrur kavmi Araplar’ın,
Kavurgan gökyüzünün ve hayalinin tebaası.
Bırak ateş kavursun meraları,
O getirir güçlü bir geleceği
Görüyor zaman yeni bir yola olan meyli,
Yepyeni civarından hayatı.
Yakıcı tutkularla dolu algınların ruhu vardı onda,
Kendisine eşlik ederdi askerlerin birçok hevesi,
Hazinelerde birikmiş iri ciltli kitaplarla
Şiirle zengin çağ diye adlandırdığı yerde kendini.
Esas olan şeydir bu çağda
Ve hepsinden daha uzakta olan:
Yağmurdan kurtaran bedevra,
Eski geçmişini örttüğü şey tarihin.
Uçup gitti gözler önünde çöllerin Bedevileri
Ve şehirlerin zenginlikleri gerinerek irkildiler,
Özgür ve insanlığın diğer kısmından
Ayrı düşmüş uçsuz bucaksız kumdan girdaplarla.
Adı da doğdu yepyeni diyarların,
Hem silmedi o sesleri alanlarından,
Hepsinden daha yeni daha iyi olan
Her zaman.
Deve kervanları ile koyun sürüleri de,
Muhteşem çadırlar kurulan yakınlarında,
Eğer cesaret ve konuksever hayaletler de,
Günbatımı da selam duruyorsa akşamın amberlerine,
Sonrası ateş fırtınası, sonrası zelzele.
Ve bir şimşeğe dönüştü şiir de.
Kafidir kaosun ırgalanması –
İnfilak eder elbet bir keresinde.
Zamanın ruhunun aziz anısına kaldıralım kadehimizi,
Bir zamanlar sadece şair değildi şair:
Bedeviydi, cengaverdi,
Yargıç ve hatta fazlasıydı şair-
Kasırgaydı, zelzeleydi,
Küresel güçtü- korkusuz asi.
Herhangi bir engel de bilmezdi –
Bir teselli olarak sevilirdi.
Şark muhafaza eder “Kaplanpostlu”yu,
Korur parşömenlerin erdemli gölgesi,
Kanlı gözyaşıyla yazılı palmiye yapraklarına,
Veya bir fil kemiğine umutla oyulu
Ayrılır gider tozlu günlerden uzaklara,
Uzak durur zamane kamplarından,
Gelecekten onu gözlüyorlar hala –
Hangi yüceliğin dost olacağını onunla.
Bir sevinç geldi Rustaveli’nin ardından hiç sinmeyen,
Muktedirdir o gökyüzünü kalaylamaya.
Bir sığınak gözüküyor asırlar ormanları ötesinden:
Orada selam veriyor ışık fecri kazip aydınlığına.
Sanırım umudun habercisidir bu bir nevi,
Bizim keşfedeceğimize dair, tesadüfen defnedilen
Ve lehimlenen eski devrin eski kütüphanelerini,
Savaşlar nedeniyle bir yerlerde gizlenen.
Galaktion TABİDZE
Türkçesi: Hasan Çelik
O1.01.2021
* Sparta
პოემა ვეფხვისა
აქ დასიცხული თვლემით გრძნობენ ვეფხვთა სიარულს,
თითქო ცეცხლში ხარ და განწირულ სიტყვას ჰკიოდე:
ცას, დედამიწას, ღვთაებრივს და ადამიანურს
„ვეფხისტყაოსნის” სტრიქონებში ვხედავ არეულს.
ვით სულდგმულები, ირევიან მცენარეები,
ვეფხვი მოქმედობს ლმობიერი და თან მრისხანე.
ხან მნგრეველების არის ყრილობა:
იფეთქა ცეცხლმა, იბუგება მთელი ქვეყანა –
ზეცით სიცივე და გულგრილობა
ვის სურდა ქვეყნად ჩამოეყვანა?
შეხედეთ: ქვებიც გადმომსხდარან მოსმენად მშვიდი;
მშვიდი სამუმი – მათრობელი, მშვიდი ჭავლეთი;
აქ ძველი არის ყველაფერი, როგორც სანსკრიტი,
მაგრამ ახალი მუდამ, როგორც აღმოსავლეთი.
ასეთ ოცნებას ხსნა არ მოელის,
სიმღერა აღარ იგრძნობს დასასრულს.
დაცხრება სული უდაბნოელის,
გულცივი ზეცა რომ გადასაზროს.
კიდევ გადავა საუკუნეთ მღვრიე მრავლობა.
მაჲა, დედა მსოფლიოს, მოირხევს დღეებს,
შთამომავლობას მოეცლება შთამომავლობა,
როგორც ფოთლები გიგანტიურ, უძველეს ხეებს.
ქარმა ველებზე ძნები დაშალა
და მიმოფანტა ქვეყნის კიდეზე:
შევუნთოთ ცეცხლი, რომ იგი ალი
იყოს უვრცესი და უდიდესი!
ან ისევ სამხრეთ-დასავლეთით წავლენ ზენდები,
ან ისევ სამხრეთ-აღმოსავლეთსინდოთა ჩანგი,
იქ, სადაც თვალწინ გაიშლება ხეობა ინდის,
სადაც პენჯაბის ხეობიდან ხმაურობს განგი,
გადაიშლება კვამლი მხუთარი
და გადიქცევა მზის ვუალებად,
შემდეგ იფეთქებს, რომ საკუთარი
ქნარს მისცეს სუნთქვის საშუალება.
მოვარდნილ ღვართქაფს ვერ დაიჭერს მსუბუქი თალხით
ზეციდან მსვლელი ჰიმალაის მწვერვალთა გზები,
შთაჭრილი უფსკრულს, რომ გარეცხოს თავისი ტალღით
სამოც ათასი მეომარის დაღლილი ძვლები.
ავა ზეცამდე – და შეეხება
იქ, ლაჟვარდებში რომ გემებია.
აჰა, ალისფერ ნაღმით შეღება,
თითქო ის ცეცხლიც უგემებია.
ტროპიკის სიცხე. სიყვარული ლაკედემონის.
მეგობარს კიდევ მეგობარი შეურჩენია.
შრიალებს ფრთები ელადათა სიბრძნის დემონის,
ძველი ეგვიპტის აქ ხმიანებს მძლავრი გენია.
ხმათ აიაზმის ნელი პკურება…
ისარი გულზე ვის არა სოდეს?
იყო მრავალი განადგურება,
ლექსთა სიკვდილი კი – არასოდეს.
ომებში ლომი – ნახტომიდან შამბის არშიით,
ტაიჭნი ჰქრიან, როგორც მძაფრი ისრები ქარში,
მაგრამ ხანდახან დაუნდობელ გრძნობებზე სტირის
ელეგიური დღე იზისის და ოზირისის.
აი, უდაბნო არაბეთის. დაიფარავდა
უხსოვარ დროით ოაზისებს ძველი ტომები,
ძლიერი, გამძლე და ამაყი ტომი არაბთა,
მხურვალე ზეცის და ოცნების ქვეშევრდომები.
დაე, მინდვრები ცეცხლმა გადახრას.
იგი მომავალს ძლიერს მოიტანს.
დრო ხედავს ახალ გზისკენ გადახრას,
სიცოცხლეს ახალ მიდამოიდან.
მას რაინდული ჰქონდა სული, სავსე ანთებით,
ლაშქართ მრავალი აღტაცება მისდევდა თანა,
საგანძურებში დაგროვილი ფოლიანტებით,
სადაც იწოდა პოეზიით მდიდარი ხანა.
რაც ამ ხანაში არის მთავარი
და რაც ყველაზე უფრო შორია,
ეს: გადამრჩენი წვიმას ყავარი,
რითიც იფარავს ძველს ისტორია.
გაფრინდნენ თვალწინ უდაბნოთა ბედუინები
და ქალაქების სიმდიდრენი გაჰკრთნენ ზმორებით,
თავისუფალი და დანარჩენ კაცობრიობას
დაშორებული თვალუწვდენი ქვიშის მორევით.
ახალ მხარეთა გაჩნდა სახელი,
მან არ წაშალა იმ ხმათა დარგი,
მუდამ ყველაზე უფრო ახალი
და უფრო კარგი.
თუ აქლემების ქარავნები და ცხვრების ჯოგი,
რომლის მახლობლად იშენებენ მშვენიერ კარვებს,
თუ სიმამაცე და ლანდები სტუმართმოყვარე,
დამავალი დღე ესალმება საღამოს ქარვებს,
შემდეგ ქარცეცხლი, შემდეგ შერყევა.
და პოეზია იქცა ერთ ელვად.
საკმარისია ქაოსის შერხევა –
იფეთქებს ერთხელვე.
დავლიოთ ჩვენ იმ კარგი დროის შესანდობარი,
ოდეს პოეტი იყო არა მარტო პოეტი:
პოეტი იყო ბედუინი და მეომარი,
პოეტი იყო მოსამართლე და უფრო მეტი –
იყო გრიგალი, იყო შერყევა,
იყო მსოფლიო ძალა – უგეში.
მისთვის არ იყო რამ შეფერხება –
იგი უყვარდათ, როგორც ნუგეში.
„ვეფხისტყაოსანს” შეინახავს აღმოსავლეთი,
პერგამენტების შეინახავს ჩრდილი კეთილი,
პალმის ფოთლებზე დაწერილი სისხლიან ცრემლით,
ან სპილოს ძვალზე სასოებით ამოკვეთილი
გადაშორდება დღეებს მტვერიანს,
გადაშორდება დროთა ბანაკებს,
მას მომავლიდან კვლავ უცქერიან –
რა სხვა დიდება უამხანაგებს.
რუსთაველს მოჰყვა სიხარული დაუთრგუნავი,
მას შეუძლია ცა გადაჰკალოს.
საუკუნეთა ტყეებს იქით მოჩანს ბუნაგი:
იქ ესალმება შუქი ნათელს ზოდიაკალურს.
ასე მგონია: ეს იმედი მას მოასწავებს,
რომ სულ შემთხვევით ჩამარხულებს და ჩაკალულებს
ჩვენ აღმოვაჩენთ ძველი დროის ძველ წიგნთსაცავებს,
ომიანობის გამო სადმე გადამალულებს.
გალაკტიონ ტაბიძე