Murat Kasap: 93 Harbi Batum Muhacirlerine Dair; 93 Harbi sonrasında göç eden ilk muhacirlere ait çeşitli istekleri havi arzuhaller arşivlerimizde yer almaktadır.
Muhacirlerin kendi ifadeleri 93 muhaceratının günümüzde anlaşılması ve analizi için önem arz etmektedir.
Örneğin; muhacirlerin ifadelerine göre; Gürcistan ahali-i sadıkasından olup, topraklarının antlaşma ile Rusya’ya bırakılması üzerine hicret eden muhacirler, Bursa’ya iki saat mesafede Elmaçukuru mevkiinde iskan edilmişler ancak yerleştikleri yer iki yıldır resmi olarak köy yapılmamış, nüfus sayımları da gerçekleştirilmemiştir. Bundan dolayı da ticaret ve evlilik gibi işlemleri de yapamamaktadırlar.
Bu durumun vali ve memurların kasti davranışlarından gerçekleştiğinden, bir an önce yerleşim yerlerinin köy resmi statüsüne dönüştürülmesini istediklerine dair Gürcü Muhaciri Mustafa ve Süleyman imzasıyla 15 Mayıs 1889’da padişaha bir arzuhal sunulmuştur.
“Huzur-ı fehîmânelerine
Devletlü fehametlü efendim hazretleri
Kemterleri Gürcistan ahali-yi sadıkasından olup mesele-i zaile-yi cedide de vatanımızın ahden Rusya devletine terk edilmesiyle Dârü’s-selâm Dârü’l-İslama hicret ve zîr-i cenâh-ı müstelzimi’l-felâh hazret-i padişahiye iltica etmiş ve saye-i mekârim-i vâye-i hazret-i hilâfet-penâhîde Bursa’ya iki saat baid mesafesi olan Elmaçukuru nam arazi-i haliyede tarihten iki sene akdem iskanımız icra olunmakla beraber mezkurun resmen karye itibar edilmesi ve nüfusumuzun tahrir ile yedimize tabiiyet tezkiresinin itası Dahiliye Nezareti Celilesi’nden emr ve işar edilmiş ise de henüz mahal-i mezkur ne karye itibar edilmiş ve ne de nüfusumuz tahrir olunmuş bu babda vali-i âli-i devletlü Hakkı Paşa hazretlerine müteaddid istidalar takdim etmiş isek de menfaat vaye uğurunda binler nüfusun hayat ve maişetlerini ayağı altına almağı itiyad edinmiş olan meclis-i idare-i vilayet baş katibi Ahmed Bey’in battal toprasına düşerek guşe-i nisyana inlemektedir. Serbeste-i ticarete kanunen mezunen iken bizim iki ayağımız bağlanmış ve hiçbir mahale gitmeğe mecalimiz kalmamıştır. Şu suretle olan mağduriyetimiz iki seneden beridir ki zevc ve zevce olmak arzusunda olan gençlerimizin de emr-i mesnun nikâhları tabii tehir etmişdir. Şu hal-i mağduriyetten bir gün evvel tahlis-i girbeyan etmekliğimiz ancak merhamet mesleme-i fehimaneleri sayesinde olacağından bu bada müsaade-i seniyyelerinin diriği buyrulmasını istirham eyleriz olbabda ve her halde emr u ferman hazret-i menlehü’l-emrindir. 3 Mayıs 1305
Elmaçukuru’nde meskûn Gürcü muhacirlerinden Mustafa
Elmaçukuru’nda meskûn muhacir Süleyman.”
Arşiv kayıtlarına göre Elmaçukuru mevkiinde Batum’dan 35 hane Gürcü muhaciri iskan edilmiş, 2 Mart 1890’da Elmaçukuru’na 5 hane daha Gürcü muhaciri yerleştirilmesine karar çıkmıştır. Elmaçukuru mevkiinde iskân olunan 35 hane 140 nüfus Gürcü muhacirlerinin resmi iskân işlemleri 11 Ocak 1891’de gerçekleşmiş ve köylerine Süleymaniye adı verilmiştir. Saha araştırmalarında Süleymaniye köyü sakinlerinin atalarının Artvin’in Berta köyünden göç eden Gürcü muhacirleri olduğu görülmüştür.
( Süleymaniye köyünde iskan hakkında bkz. Murat Kasap, Osmanlı Arşiv Kayıtlarında 93 Harbi Batum Muhacirleri, Gürcistan Dostluk Derneği Yayınları, İstanbul 2018, s.563-565.)